{tabulizer:include style[gr.alterora.elemental_2_grey.css] responsive[1] id[tab_gZkHHLxo2k]}
| TÜRKİYE DIŞ POLİTİKA KRİZLERİ | ||||
| KRİZ YÖNETİMİ BÜTÜNLEŞİK ÖZET TABLOSU | ||||
| GENEL BİLGİLER | KRİZİN ADI | 1991 Irak Sığınmacılar Krizi | -Krizi en iyi tanımlayacak jenerik ismin girilmesi | |
| DIŞ POLİTİKA KRİZİ AKTÖRLERİ | Türkiye-Irak | -Krizin doğrudan tarafı olan ülkelerin isimlerinin girilmesi | ||
| KRİZİ TETİKLEYEN BİRİM | Sığınmacılar (Devlet dışı) | -Krizin tetiklenmesine yol açan sözel/eylemsel davranışı kim gerçekleştiriyor? Devlet / Devletdışı | ||
| HÜKÜMET YAPILARI | TÜRKİYE | -Kriz anında mevcut siyasal rejim ve yönetim sistemi hakkında bilgi verilir | Parlamenter Demokrasi | |
| KARŞI TARAF | -Kriz anında mevcut siyasal rejim ve yönetim sistemi hakkında bilgi verilir | otoriter rejim | ||
| SEÇİLMİŞ KARAR ALMA SÜRECİ AKTÖRLERİ | TÜRKİYE | |||
| DEVLET BAŞKANI | Turgut Özal | |||
| BAŞBAKAN | Yıldırım Akbulut | |||
| DIŞİŞLERİ BAKANI | Ahmet Kurtçebe Alptemoçin | Hikmet Çetin | ||
| SAVUNMA BAKANI | H. Barlas Doğu | Nevzat Ayaz | ||
| İÇİŞLERİ BAKANI | Mustafa Kalemli | Sabahattin Çakmakoğlu/ ismet Sezgin | ||
| GNKUR BAŞKANI | Doğan Güreş | Necip Torumtay | ||
| BÜYÜKELÇİ/DANIŞMAN/BÜROKRAT/ | Birleşmiş Milletler Daimi Temsilcisi Mustafa Akşin | Genelkurmay Başkanlığı Genel Sekreteri Tuğgeneral Hurşit Tolon | ||
| BÜYÜKELÇİ/DANIŞMAN/BÜROKRAT/ | Dışişleri Müsteşarı Tugay Özçeri | Devlet bakanı Kamran İnan | ||
| IRAK | ||||
| DEVLET BAŞKANI | Saddam Hüseyin | |||
| BAŞBAKAN | Sadun Hammadi | Mohammad Hamza al-Zubaidi | ||
| DIŞİŞLERİ BAKANI | Tarıq Aziz | Ahmet Hüseyin Hüdaver | ||
| SAVUNMA BAKANI | Adnan Khairallah | Abdel Jabbar Khalil Shanshal/ Saadi Tuma Abbas | ||
| İÇİŞLERİ BAKANI | ||||
| GNKUR BAŞKANI | Qasem-Ali Zahirnejad | |||
| BÜYÜKELÇİ/DANIŞMAN/BÜROKRAT/ | Ankara Büyükelçisi Abdülcabbar Cevad/ Rafi el-Tikriti | |||
| BÜYÜKELÇİ/DANIŞMAN/BÜROKRAT/ | Irak’ın BM Büyükelçisi Abdül Emir El Anbari | |||
| ÇATIŞMA - KRİZ İLİŞKİSİ | -Kriz bir çatışma sürecinde tetikleyici bir sözsel/eylemsel [askeri] girişimin devamında ortaya çıkıyor ise çatışma-kriz ilişkisini açıklayacak bilgi girilir | |||
| KRİZİ TETİKLEYEN OLAY | -Çatışmayı krize tetikleyen somut-özgül sözsel/eylemsel davranışın ne olduğu açıkça belirtilir | Iraklı Kürtler 20 Mart 1991’de Kerkük’ü ele geçirdiler. 1 Nisan 1991 tarihinde Irak birlikleri Kerkük, Dohuk, Zaho ve sınır bölgesinde yer alan Habur’da üstünlüğü ele geçirdiler. Bunun üzerine Irak merkezi güçleri Irak’ın güney ve kuzey bölgelerinde saldırı başlatmıştır. Uzaktan havan atışları ve askeri baskılar sonucu Şiiler ve Kürtler Irak’ı terk etmeye zorlanmıştır. Şiiler, İran ve Suudi Arabistan’a sığınırken, Kürtler çoğunlukla Türkiye sınırına dayandılar. 2 Nisan 1991 tarihinde Türkiye’nin yaklaşık 200 bin Kürt sığınmacı Türkiye sınırında beklemeye başlaması üzerine Türk karar alıcıları açısından kriz yaratan durum meydana gelmiştir. | ||
| KRİZİN SÜRESİ | KRİZİN TETİKLENME TARİHİ | -Krizi başlatan tetikleyici davranışın ortaya çıktığı tarih açıkça belirtilir | 3-Apr-91 | |
| KRİZİN SONA ERME TARİHİ | -Krizin sonlanma tarihi açıkça belirtilir | 19-Apr-91 | ||
| KRİZİN TİPİ | ||||
| Tarafları Açısından | -Krizin analizi için tarafları açısından açık bilgi verilir | |||
| Çıktığı Coğrafya Açısından | -Krizin ortaya çıktığı coğrafya açısından açık bilgi verilir | Ortadoğu | ||
| Kriz - Zaman İlişkisi Açısından | -Krizin analizi açısından ortaya çıkış zamanı hakkında açık bilgi verilir | |||
| Krizi Çıkaran Tarafın Niyeti Açısından | -Kriz yaratacak sözsel/eylemsel davranışı gerçekleştiren tarafın niyetine ilişkin bilgi verilir | |||
| KRİZİ TETİKLEYEN OLAY | OLAYIN KATEGORİSİ | -Krizi tetikleyen olayın kategorisi hakkında açık bilgi verilir | ÖZET: -2 Nisan 1991 tarihlerinde Irak’tan Türkiye’ye sığınmacı akını yaşanması ile Türk karar alıcılar açısından kriz olarak algılanmıştır. Türkiye, sığınmacı akınına insani açıdan yaklaşmış, Irak’ın sivillere dönük katliamın devam etmesi sonucu bu akının devam etmesi halinde Türkiye’nin Irak’a müdahale edebileceğini bildirmiştir. Bu açıklamalar, Türkiye’nin sığınmacı konusu ile ilgili savaşa girebilme olasılığının olduğunu, dolayısıyla sığınmacı konusunun krizi tetiklediğini ortaya koymaktadır. |
|
| KRİZİN TETİKLEYİCİSİ | -Krizi tetikleyen eylem hakkında açık bilgi verilir | |||
| KRİZ TETİKLEYİCİSİNİN ŞEKLİ | -Krizi tetikleyen eylemin şekli açık bilgi verilir | |||
| KRİZİ TETİKLEYEN OLAYA İLK TEPKİ | -Krizi tetikleyen davranışa karşı geliştirilen tepkisel davranış hakkında açık bilgi verilir | |||
| KRİZ YÖNETİM ANALİZ SÜRECİ | KRİZ YÖNETİM EVRESİ | KRİZ BAŞLANGIÇ EVRESİ | -Krizin tetikleyicisi olan davranışın içinde gerçekleştiği çatışma sürecinin uyaranlarının algılanması, değerlendirilmesine ilişkin evre | 2 Nisan 1991'de sığınmacı akını ile birlikte Türk karar alıcılar açısından kriz başlamıştır. |
| TIRMANMA EVRESİ | -Krizin tetikleyicisi söz ve eylemin gerçekleştiği evre; savunmacı taraf için kriz algısına bağlı olarak tepki verme zorunluluğunun tartışıldığı süreç | |||
| KRİZ EVRESİ | -Savunmacı tarafın krize özgü tepkisini kararlaştırdığı ve uyguladığı evre; kriz bu evrede yatay veya dikey tırmanabilir. Kriz yönetimi stratejilerine bağlı olarak stres ve gerginliğin yumuşamasına doğru gidiş... | Türkiye kriz evresinde Irak hükümetini diplomatik yollar ile uyarmış ve Irak'taki insan hakları ihlallerinin önlenmesi amacıyla BM'ye müracat etmiştir. | ||
| KRİZ SONRASI EVRE | -Taraflar arasında krizi sonlandıracak girişimlerde başarı sağlandığı takdirde kriz evresi sona erer. Sonrasında ise etkilerin gözlendiği evre başlar. | 17 Nisan 1991’de ABD öncülüğündeki uluslararası koalisyon Kürt sığınmacıları korumak ve uluslararası yardım operasyonlarını koordine etmek için Kuzey Irak’ta Zahko, Amadiya ve Dohuk şehirleri arasındaki alanda güvenli bölge ilan etti. Irak yönetimi BM Misyonu temsilcisi Eric Suy ve Irak, Kuveyt, Irak/İran ve Irak/Türkiye sınır bölgeleri için BM Irak merkezlerinin kurulması için anlaşma imzaladılar. Bu anlaşmada Irak hükümeti Iraklı sivillerin evlerine dönmesi için ve yeni sığınmacı dalgasının oluşmaması için yaptığı çalışmaları memnuniyetle karşılamış, bu çerçevede BM ajans ve programları ile işbirliği içinde olacağını vurgulamıştır. Bu noktada, Irak hükümeti BM’nin bölgede bulunmasını desteklemiş ve BM ofislerinin ve insani merkezlerin kurulması ile ilgili işbirliği yapacaklarını ifade etmişlerdir. Sığınmacıların geri dönmesi ile Türk karar alıcıları açısından kriz yaratan durum ortadan kalmıştır. | ||
| KRİZİN VE KRİZ YÖNETİMİNİN ÖZELLİKLERİ | KRİZ YÖNETİM STRATEJİLERİ | ALGILANAN TEHDİDİN CİDDİYETİ | -Karar alıcının "kriz"i tetikleyen söz ve eyleme temel değer, öncelikleri bakımından yüklemiş olduğu önem ve anlamın ölçüsü hakkında bilgi verir. Karar alıcı için tehdit ve saldırı ciddiyeti yüksek ise buna uygun kriz yönetim stratejileri seçilir. | |
| RAKİBİN KRİZ YÖNETİM STRATEJİSİ | -Krizi tetikleyen eylemi gerçekleştiren tarafın kriz yönetim stratejisi hakkında bilgi verir. | |||
| RAKİBİN KRİZ YÖNETİM TEKNİĞİ | -Rakibin kriz sürecinde hangi kriz yönetim tekniklerinden yararlandığı hakkında bilgi verir. | |||
| TÜRKİYE'NİN KRİZ YÖNETİM STRATEJİSİ | -Türkiye'nin kriz sürecinde uygulamış olduğu kriz yönetim strtejileri hakkında bilgi verir. | diplomatik | ||
| TÜRKİYE'NİN KRİZ YÖNETİM TEKNİĞİ | Türkiye'nin kriz yönetim sürecinde hangi kriz yönetim tekniklerinden yararlandığı hakkında bilgi verir. | sözlü uyarı, BM mekanizmasına başvurma | ||
| ŞİDDET SEVİYESİ | -Kriz yönetim sürecinde taraflar arasında askeri şiddetin düzeyi hakkında bilgi verir. Şiddetten kasıt zarar verici silahlı çatışmanın gerçekleşmesidir. | askeri tehdit içeren sözlü uyarı | ||
| ÜÇÜNCÜ AKTÖRLERİN YAKLAŞIMI | 3. AKTÖR / UA ÖRGÜTLER | 3. AKTÖR MÜDAHİL ÖRGÜT | -Üçüncü aktör olarak hangi uluslararası, bölgesel örgütlerin krizi sonlandırmaya yarayacak girişimlerde bulunduğuna ilişkin bilgi verir. | - |
| 3. AKTÖR ULUSLARARASI ÖRGÜT MÜDAHALESİ | -Kriz sürecinde üçüncü aktörler olarak uluslararası, bölgesel örgütlerin krizi sonlandırmak amacıyla yapmış oldukları girişimlerin niteliği hakkında bilgi verir. | |||
| 3. AKTÖR / DEVLETLER | 3. AKTÖR DEVLET | -Üçüncü aktör olarak hangi devletlerin, krizi sonlandırmaya yarayacak girişimlerde bulunduğuna ilişkin bilgi verir. | ABD önderliğinde uluslar arası koalisyon | |
| 3. AKTÖR DEVLET MÜDAHALESİ | -Kriz sürecinde üçüncü aktörler olarak devletlerin, krizi sonlandırmak amacıyla yapmış oldukları girişimlerin niteliği hakkında bilgi verir. | ABD önderliğinde uluslar arası koalisyon Kuzey Irak'a operasyon düzenleyerek sığınmacıların geri dönüşünün zeminin hazırlamıştır. | ||
| KRİZİN SONUCU | SONUCUN NİTELİĞİ | -Krizin nasıl sonuçlandıırlmış olduğuna ilişkin bilgi verir. | ||
| SONUCUN ŞEKLİ | -Krizin taraflar arasında hangi şekilde sonlandırıldığı hakkında bilgi vermektedir. | Anlaşarak statükonun korunması | ||
| KRİZ SONRASI STATÜ | -Kriz sonlandırılmış ise kriz sonrası süreçte taraflar arasındaki ilişkilerde nasıl bir statünün ortaya çıktığı hakkında bilgi vermektedir. | Huzur Operasyonu çerçevesinde Kuzey Irak’ta konuşlandırılan Çekiç Güce Saddam yönetiminin Kürtlere tekrar saldırmasını engelleyerek sığınmacı krizinin tekrar yaşanmasını engelleme yetkisi verilmiştir. Huzur Operasyonu’nun 24 Temmuz 1991 tarihinde son bulmasının ardından Çekiç Güç Türkiye ile ABD arasında yapılan anlaşma ile Zaho’dan İncirlik Üssü’ne taşınmıştır. 1997 yılında yapılan yasal değişiklik ile Çekiç Gücün ismi Keşif Güç olarak değiştirilmiş, kara, deniz ve askeri kuvvetler kaldırılmış, sadece hava gücü ile sınırlandırılmıştır. | ||
| KAYNAK ÖNERİSİ | REFERANS ADI | |||
| 1 | Yazar Adı, Soyadı, Kitap Adı, yayın Yeri: Yayınevi, Yıl | |||
| 2 | Yazar Adı, Soyadı, Kitap Adı, yayın Yeri: Yayınevi, Yıl | |||
| 3 | Yazar Adı, Soyadı, Kitap Adı, yayın Yeri: Yayınevi, Yıl | |||
| 4 | Yazar Adı, Soyadı, Kitap Adı, yayın Yeri: Yayınevi, Yıl | |||
| 5 | Yazar Adı, Soyadı, Kitap Adı, yayın Yeri: Yayınevi, Yıl | |||
| 6 | Yazar Adı, Soyadı, Kitap Adı, yayın Yeri: Yayınevi, Yıl | |||
| 7 | Yazar Adı, Soyadı, Kitap Adı, yayın Yeri: Yayınevi, Yıl | |||
| 8 | Yazar Adı, Soyadı, Kitap Adı, yayın Yeri: Yayınevi, Yıl | |||
| 9 | Yazar Adı, Soyadı, Kitap Adı, yayın Yeri: Yayınevi, Yıl | |||
| 10 | Yazar Adı, Soyadı, Kitap Adı, yayın Yeri: Yayınevi, Yıl | |||